Zlatiborska hrana zadovoljava sve ekološke standarde

Hrana koja se proizvodi na teritoriji opštine Čajetina skoro da ispunjava sve standarde zdrave organske proizvodnje. Plan lokalne samouprave je uvođenje žiga garancije kvaliteta i zaštita geografskog porekla proizvoda. To će biti način da se proizvodi ovog kraja razlikuju od onih koji sa drugih područja dospevaju na zlatiborsko tržište.

Zlatiborska sela u kojima se proizvode suvomesnati proizvodi, sir i kajmak su ekološke sredine u kojima nema faktora zagađenja zemlje i vazduha. Sva hrana koja se proizvodi na ovom području, proizvodi se na tradicionalan način, što jeste i glavna prednost tih proizvoda.

Većina domaćinstava skoro da radi po principu organske proizvodnje. Razlog zašto to nije i sertifikovano jeste da u Srbiji takva proizvodnja još uvek nema sigurnog kupca i stabilnu cenu koja bi to ispratila. Cilj opštine Čajetina jeste da zaštiti i unapredi ovaj vid proizvodnje.

„Trenutno uporedo radimo na dva značajna projekta a to je uvođenje žiga garancije kvaliteta pod oznakom „Dobro sa Zlatibora“. To je brend iza koga će stajati Zlatiborski Eko Agrar odnosno opština Čajetina. Cilj je da mi potencijalnim kupcima predstavimo robnu marku koja će garantovati poreklo, svojstva i kvalitet tradicionalnih zlatiborskih proizvoda. Biće utvrđeni parametri za proizvodnju pa proizvođači koji se budu pridržavali tih parametara dobiće i pravo na korišćenje žiga. Paralelno radimo i na zaštiti geografskog porekla zlatiborskih suvomesnatih proizvoda, sira i kajmaka. To je način na koji ćemo pokušati da tradicionalno proizvedenu hranu odvojimo od industrijske i druge hrane koja ima upliv na zlatiborskom tržištu“, kaže direktor Zlatiborskog Eko Agrara Vladimir Bojović.

Uporedo se vrši i edukacija poljoprivrednih proizvođača i to kroz razne brošure, publikacije, seminare i radionice o savremenim tendencijama u svim poljima poljoprivrednog razvoja ali i po pitanju ekologije po principima Evropske unije. To je i uslov za korišćenje IPARD sredstava koja uslovljava poštovanje ekoloških principa zaštite životne sredine.

Kada je zlatiborski kraj u pitanju, korekcije su minimalne ili ih uopšte nema jer se celokupna proizvodnja zasniva na organskim tradicionalnim principima. Osnovna garancija jeste to što je ta hrana najviše i zastupljena u ishrani samih proizvođača.

Turisti koji sa Zlatibora žele da ponesu hranu ovog geografskog porekla, najčešće su zainteresovani da je kupe direktno od proizvođača na kućnom pragu. Taj vid prodaje legalizova je i zakon za sve one koji proizvode određenu količinu nekog proizvoda. Poljoprivredni proizvođači i sama opština, imajući u vidu turističku poziciju u kojij se nalazi, ovaj vid prodaje vidi kao ozbiljnu šansu budućeg vremena.

Zlatibor iz godine u godinu posećuje sve veći broj ljudi pa je on sigurno tržište za sve poljoprivredne proizvođače jer je potražnja daleko veća od ponude, gazdinstva još uvek ne mogu da isprate potrošnju koja se na Zlatiboru realizuje.

„Zbog toga imamo često upliv proizvoda iz nekih drugih delova Srbije. Mi ne kažemo da su ti proizvodi lošijeg kvaliteta ali turiste koji ovde dolaze i konzumiraju tu hranu dovodimo u zabludu. Pored brendiranja na kome radimo, godinama unazad smo se trudili da podignemo proizvodne kapacitete naših proizvođača. Godišnje smo ulagali 40-50 miliona dinara u investicije gazdinstava. Dosta gazdinstava je uvećalo svoj stočni fond, nabavilo nova grla stoke ali i unapredilo postrojenja za prpizvodnju i preradu proizvoda“, pojašnjava Bojović.

Od 2021.godine, kada se završava period ove petogodišnje strategije, opština Čajetina više će se posvetiti podsticaju prerade odnosno proizvodnji finalnog proizvoda. Cilj je da sve što poljoprivredni proizvođači proizvedu, mogu i da prodaju na Zlatiboru bez odlaska u druge sredine i da ugostiteljski objekti na Zlatiboru svojim gostima nude pravu zlatiborsku hranu.

Ipak zabrinjava činjenica da se veći broj proizvođača ne interesuje za proširenje svojih proizvodnih kapaciteta. Većina se zadovoljava postojećom proizvodnjom i plasmanom u trenutnim okvirima. Ipak postoje i oni koji imaju želju da omasove svoju proizvodnju ili preradu ali manje od očekivanog i potrebnog broja.

Cil lokalne samouprave je da izbegne momenat kada tradicionalna proizvodnja prelazi u industrijsku. Problem je uvećala i država koja je od malih proizvođača zahtevala ispunjavanje istih standarda kao i kod industrijskih proizvođača. Znatno se uvećala mogućnost prelaska granice sa tradicionalnog na industrijski proizvod koji svakako nisu u istoj kategoriji.

Hrana proizvedena na tradicionalan način zahteva više truda i vremena, uglavnom se plasira u manjim količinama a cena bi trebalo da bude znatno veća u odnosu na industrijsku. Onog trenutka kada se te dve vrste proizvoda budu mogle jasno i deklarativno razlikovati, proizvođači odnosno prodavci sa jedne strane i kupci sa druge, biće u znatno boljoj poziciji.

Kada je u pitanju ekološko stanje parcela Zlatibora, situacija je izuzetno povoljna. Poljoprivredni proizvođači su pravi domaćini koji imaju taj domaćinski odnos i prema svojoj zemlji, stoci, svojim članovima porodice ali i svim gostima i kupcima koji će se kod njih odmarati, hraniti i kupiti hranu koju će sa sobom poneti.

Tendencija opštine Čjetina da postane prva ekološka opština u Srbiji, po pitanju poljoprivredne prizvodnje, svakako je na dobrom putu pa su korekcije u ovoj oblasti minimalne. Ono što je važno jeste dobra volja i lokalne samouprave i poljoprivrednih proizvođača da uklone loše navike, da se konstantno edukuju, da zaštite svoje proizvode i da hrana proizvedena na Zlatiboru zadrži i održi zlatiborski ukus.

Tekst je deo projekta “Ekološko očuvanje Čajetine i Zlatibora” koji je sufinansiran sredstvima opštine Čajetina za sufinansiranje projekata  proizvodnje medijskih sadržaja iz oblasti javnog informisanja u 2018. godini.